Senim Tanay Karakuş /  Milliyet.com.tr – Pandemi nedeniyle yaklaşık 1,5 yıl müddetle eğitim, okullardan başka olarak uzaktan gerçekleştirildi. Ortanın akabinde öğrenciler, bu sene 6 Eylül’de yüz yüze ve tam vakitli olarak eğitime başladılar. İster istemez bu da öğrencilerde bir adaptasyon kahrı yarattı. Eğitimci Hatice Yılmaz, “Yüz yüze eğitimin başlamasıyla birlikte öğrenme kayıplarının ne ölçüde olduğunu daha net olarak gördük” diyerek, öğrencilerin okula adaptasyon sürecini kolaylaştırmada uyguladıkları yolları anlattı. Yeni işlenecek her hususa başlamadan evvel o mevzuyla ilgili bilgileri temelden alıp tekrarladıktan sonra yeni bahislere başladıklarını söyleyen Yılmaz, bunun öğrenme motivasyonunu güçlendirme ve öğretim uygulamaları açısından daha verimli olduğu kanaatinde.

“Öğrencilerimizin toplumsal, duygusal marifetlerini geliştirmek için teneffüslerde tüm öğrencilerin bahçeye çıkmasını sağlayarak, onları oyun oynamaya yönlendirdik” diyen Hatice Yılmaz, rehberlik ünitesinin yürüttüğü çalışmaların da süreci kolaylaştırdığını söyledi.  

‘ÇOĞU HENGAME OKUL İÇİNDEN ÇIKIYOR’

Rehberlik Kısmı Koordinatörü Yalın Kaya da, “Salgın ve meskende vakit geçirmek, öğrencileri de öğretmenleri de olumsuz etkiledi. Öğrencilerin birlikte hareket etmeyi, birbirlerine takviye olmayı, birbirlerinden güç almayı unuttuğunu görüyoruz. O denli ki çabucak her gün arbede eden öğrenci kümeleriyle ilgili haberler görüyoruz. Birden fazla arbede da okul içinden, yani okul arkadaşları ortasında çıkıyor” dedi.

Adaptasyon sürecinde rehberlik servislerinin de büyük bir değere sahip olduğunu vurgulayan Kaya, “Yüz yüze eğitim süreciyle ilgili olarak rehberlik servisleri, ağustos sonu ve eylül başında, okullar şimdi açılmadan evvel öğrencileri bu sürece hazırlayıcı çalışmalar yaparak işe başladı. Bu çalışmalar, yazılı olarak yahut toplumsal medya üzerinden görsel/işitsel paylaşımlar biçiminde yapıldı. Okul açıldıktan sonra ise çeşitli prosedürlerle öğrencilerin yüz yüze eğitimin ögeleriyle etkileşime girmelerini ve toplumsal, duygusal öğrenme maharetleri geliştirmelerini sağlamaya devam ediliyor” bilgisini paylaştı. 

‘DUYGUSAL OLARAK DAHA KIRILGAN OLDULAR’

Uzaktan öğretim, pek çok öğrencinin psikolojisini de negatif istikamette etkiledi. Uzaktan öğretim sırasında eğitim-öğretim etkinliklerinin öğrenciye ilişkin bir alanda ve onun dilediği formda katılabileceği formda yapılmasına rağmen, yüz yüze eğitim sırasında öğrencinin farklı ögeler tarafından kısıtlanması, düzeltilmesi, yönlendirilmesi ve öğrencinin bunlara karşı gelebileceği, direnebileceği bir alan bulamaması durumu doğdu. Yalın Kaya, “Yapılan araştırmalar tüm dünyada öğrencilerin toplumsal, duygusal iyiliklerinde büyük bir çöküş yaşandığını, öğrencilerin duygusal olarak daha kırılgan ve toplumsal olarak da daha az paylaşım yaptıklarını ortaya koydu” diyerek durumun ciddiyeti vurguladı.

‘UYUM İÇİN BİRİNCİ EVVEL KENDİLERİNİ TANIMALARI GEREKLİ’

Pekala, öğrencilerin yüz yüze eğitim sürecine ahenk sağlayabilmeleri için okuldaki ruhsal danışmanlar, çocuklarda hangi maharetlerin gelişmesine yardımcı olmalılar? Toplumsal farkındalık, öz farkındalık ve öz idarenin geliştirilmesinin öncelikli olduğunu belirten Kaya, “Empati kurmadan, farklı bakış açılarını kabul etmeden ve hatta o farklılıklardan minnettar olmadan, toplumsal yaşama ve yüz yüze eğitime ahenk kelam konusu olamaz” biçiminde konuştu. Kaya’ya nazaran, öğrencilerin evvel kendi hislerini tanımaları, hudutlarını farkında olmaları ve kendisine güvenen, kendisini kâfi hisseden bireyler olmaları gerekiyor. Zira lakin o vakit geri dönülmez ziyanlara sebep olacak davranışlarının altyapısını oluşturan olumsuz hisler önlenebilir.

‘DIŞA BAĞIMLI BİR GENÇLİK OLUŞTU’

“Ne var ki salgın boyunca sokağa çıkma özgürlüğü dışındaki çabucak her şeye çok süratli erişen, erişmesi gerektiğini düşünen ve erişemediği vakit da çökkünlük yaşayan bir gençlik oluştu, dışa bağımlılıkları arttı” diyen Yalın Kaya, kelamlarına şöyle devam etti:

“Mesele ömrü bir YouTube görüntüsü üzere ileri geri sarmanın, bir Tiktok görüntüsü üzere filtreyle renklendirmenin, bir Twitter postunu siler üzere söylediklerini sildikleri bir ortama dönüştürmenin mümkün olmadığını anlatmak değil. Kendilerini yönettikleri, gaye koydukları, plan yaptıkları ve aksiyona geçtikleri vakit hayatın daha lezzetli olduğunu göstermek.” 

‘GÖRÜLMEMİŞ ORANDA RUHSAL TAKVİYE VERİLİYOR’

Kaya, “Gözlemlerimiz ve tecrübelerimiz gösteriyor ki, okullardaki rehber öğretmenler, geçmiş yıllarda hiç görülmemiş oranda öğrencilere ruhsal danışmanlık hizmeti veriyor” diyerek, pandemi sürecinin yarattığı aksiliklere dikkat çekti.

“Çocuklar ortasında geçmiş yılların çok üzerinde bir sayıda duygusal patlamalar, arbedeler, kelamlı ve fiziksel çatışmalar gerçekleşiyor. Bir de mesken içindeki aksilikler, okula dönüş ile bir arada uygunca belirdi ve öğrencilerin ya meskendeki çok baskıdan ya da ihmâl ve ilgisizlikten şikayet ederek ruhsal dayanak arayışında oluyor” diyen Yalın Kaya, bilhassa okullardaki rehber öğretmenlerinin bu süreci yaşayan öğrencilere verecekleri ruhsal danışmanlık hizmetlerini gözden geçirmesi gerektiğini de belirtti.

Her yaş kümesinin özellikleri birbirinden farklı lakin asıl fark yaratan, öğrencilerin kapanma boyunca meskende geçirdikleri süredeki durumları. Kimi son derece kontrolsüz bir 18 ay geçirdi ve bu özgürlüğün sona ermesinden rahatsız. Kimi ise bu denetimsizliği bir ihmâl ve ilgisizlik olarak gördüğü için okulun kalabalık ortamına ahenk sağlamakta zorlanıyor. Kimi daima annesi ve/veya babasının ders baskısı altında kalmış ve bir hapishaneden çıkmış üzere davranıyor. Kimi ise annesi ve babasının çok tedbirlerine şahit olarak, yanlarında o kadar inançta hissetmiş ki konutun dışında olduğu vakit dehşetler yaşıyor ve kimseye güvenemiyor.

‘TUVALETE GİDERKEN KORİDORDA SOYUNAN DA VAR, ÇORABINI ÇIKARIP DERS DİNLEYEN DE’

Yalın Kaya, “Çokça farklı senaryo ile karşılaştık ve birbirine benzeseler de çok eşsizler. Bu farklılıklar vesilesiyle, kapanma sonrası okullarda enteresan imgelerle karşılaştık. Sınıftan tuvalete giderken koridorda soyunmaya başlayan çocuklar, oyun hamurlarıyla oynayan ortaokul öğrencileri, sınıfta ayakkabısı ve çorabını çıkarıp ayaklarının üzerine oturarak ders dinlemeye çalışanlar, öğretmenin sesini iyi duyamadığında ‘Daha yüksek sesle anlatır mısınız?’ yerine ‘Sesinizi açar mısınız?’ diyenler ve daha kacı…” diyerek yaşanan vehameti gözler önüne serdi.

SORUN ÇÖZMEK YERİNE BAĞIRIP AĞLADI LAKİN SONRA…

Böylesi bir tabloyla karşılaşılmasının altında hangi sebepler yatıyor? Kaya, bu mevzuya şu sözlerle açıklık getirdi: “Anne ve babalar öğretmen ya da müdür değiller, meslekleri bu olsa bile çocukları için onlar ebeveyn. Bu durumda da çocukların gelişimleri için gerekli olan alanları meskende yaratmak mümkün olmadığı üzere onların karşılaşacakları ve toplumsal duygusal marifetlerinin gelişmesini sağlayacak senaryolar meskende gerçekleşmedi. Çocuklar, sorun çözmek yerine bağırdı, ağladı ve istediklerini yaptırdı ya da isteklerini alamadı, küskünlük yaşadı. Her halükarda münasebet kurdukları bireyler daima aile üyeleriydi, kandı, candı. Artık ise o kandan ve candan olmayanlar başkalarıyla bir ortada olmak zorundalar, tıpkı eskisi üzere ve bundan sonra olmaya devam edeceği üzere.”

Okul öncesi, ilkokul, ortaokul ve lise periyodu öğrencilerine yaş kümeleri göz önünde bulundurularak tatil sonrası nasıl yaklaşılmalı? Rehberlik Uzmanı Kaya, çocukların yaşı ve gelişim basamaklarını göz önünde bulundurarak şu tekliflerde bulundu:

Okul öncesi ve 1. sınıf öğrencileri, ebeveynleri ve ailenin öteki üyeleri ile kurdukları bağlara bağlı olarak ya okul ortamından korktukları için ya da okulun sonlandırıcı ve kurallı ortamında kısıtlanmış hissettikleri için ahenk sorunu yaşıyor. Korkan öğrencilerin velileri, çocuklarını koruyacaklarını söyleyerek okulda dururlarsa bu ahenk sürecini baltalarlar. Bilakis öğretmenine ne kadar güvendiklerini, onu ne kadar beğendiklerini söylemeli, çocuğun önünde öğretmene karşı hürmet ve hürmetle eğiliyor gözükmeli ki öğrenci, öğretmenine kendisini teslim edebilsin. Şu süreçte hâlâ bu bahiste ahenk sağlanamamış ise ailenin önemli bir ruhsal takviye muhtaçlığı olabilir. Kısıtlandığı için okulda sorun yaşayan ve sorun çıkaran öğrencilerin ailelerinin ise konut ortamında kurallar ve sonlandırmalar oluşturmaları ve hem kendilerinin hem de öğrencinin uymasını sağlamalılar.

2 ve 3. sınıf öğrencileri okulun tadına varamamış, hevesleri kursaklarında kalmış bir küme. Onların okul ile ilgili hevesleri çok yüksek. En büyük sorunu arkadaşlarıyla yaşadılar ve bunlar da süratli formda çözüldü. İyi bir öğretmen ve o öğretmen ile irtibat halinde veliler ile ahenk sürecini çabuk atlatacaklardır. En büyük zorluğu ders çalışmak ve ödev yapmak konusunda yaşayan bu kümesi, bu mevzularda zorlamamak, elinden geldiğince yapması konusunda desteklemek ve eksikleri gidermek konusunda da yanında olmak gerekiyor. Geç kalmış 1. sınıf üzere olan bu küme, tatilin tadını çıkarıp okula tekrar dönmeyi ve arkadaşları ile oynamayı iple çekecektir.

İlkokulun son ve ortaokula geçiş sınıfı saydığımız 4. sınıftan 7. sınıfa kadarki öğrenciler, öğrenciliğin ne olduğu bilen, bir nebze olsun okulun onlardan ne beklediğini bilen öğrencilerdi. Bu sebeple akademik mevzulardaki ahenkleri çabuk oldu. Ne var ki arkadaşlık bağlarındaki beklentileri küçük çocuklarınkiler kadar saf değil. Bu yüzden çok fazla uyuşmazlık, kelamlı atışma ve küsme gibisi davranışlar ile çok yüksek sayıda akran zorbalığı olayı görülüyor. Öğrencilerin ortalarındaki uyuşmazlıkları dinleyen ebeveynlerin her mevzuda çocuklarına hak vermeleri, haklarını yedirmemek için diretmelerini öğütlemeleri bu zorbalık davranışlarını daha da şiddetlendirebilir. Bu çocuklar, empatik yaklaşmaları konusunda cesaretlendirilmeliler ve karşısındakileri anlayacak soruları sormak konusunda örneklerle teşvik edilmeliler.

8. sınıftan 12. sınıfa kadarki öğrenci kümeleri, yani yasal olarak toplumsal medya hesabı açma, işletme ve paylaşım yapma yetkisi sahibi olan 13+ yaş grubundakiler bilhassa dijital ortamdaki ömürleri konusunda paylaşım yapmak konusunda ailelerine güvenmeli. Bu, hem internetten onlara gelecek ziyanları önlemek için hem de onların birbirlerine ziyan vermesine pürüz olmak için değerli. Bu inancın sağlanması ismine bu bahislerde yaptıkları yanılgılarda ayıplayıcı, aşağılayıcı lisanlardan kaçınmak gerekiyor. Muhtaçlık duydukları şey, yanlışlarını düzeltmek konusundaki veli ve öğretmen takviyesidir. Toplumsallaşmaları dijital ortamda şekillenmiş olan ve yeni bir cins haline gelmiş olan bu küme için okullar yapılan çalışmaların temelinde de açık biçimde toplumsal duygusal maharetlerin geliştirilmesi odak noktası.